- Ευαγγελισμός της Υπεραγίας Θεοτόκου
- Όσιος Σεννούφιος ο Σημειοφόρος
- Αγίες Πελαγία και Θεοδοσία
- Άγιος Δήμιος ο Μάρτυρας
- Όσιος Τίμων ο Ερημίτης
- Όσιος Παρθένιος του Κιέβου
- Μετακομιδή του Ιερού λειψάνου του Αγίου Ευφρόσυνου του Ιερομάρτυρα εκ Ρωσίας
- Σύναξη της Παναγίας της Μεγαλόχαρης στην Τήνο
- Σύναξη της Υπεραγίας Θεοτόκου της Βάτου, εν τω όρει Σινά
- Σύναξη της Υπεραγίας Θεοτόκου της Ευαγγελίστριας
- Σύναξη της Υπεραγίας Θεοτόκου των Κηπουραίων
- Σύναξη της Παναγίας της Πρωτόθρονης στην Νάξο
- Σύναξη της Παναγίας της Ευαγγελίστριας στην Ικαρία
- Σύναξη της Παναγίας Γιουρίτισσας στην Αλόννησο
- Σύναξη της Παναγίας της Ευαγγελίστριας στην Σκιάθο
- Σύναξη της Παναγίας της Τοχνιώτισσας στην Κύπρο
- Σύναξη της Παναγίας της Οξυλιθιώτισσας στην Εύβοια
- Ευαγγελισμός της Υπεραγίας Θεοτόκου
Σήμερα η εκκλησία μας γιορτάζει το χαρμόσυνο μήνυμα της θείας ενσάρκωσης, που με τόσο σαφή τρόπο μας το παρουσιάζει ο ευαγγελιστής Λουκάς στο Ευαγγέλιο του (κεφ. Α’ στίχ. 26-38). Την ήμερα αυτή, ο θεόσταλτος αρχάγγελος Γαβριήλ παρουσιάζεται στην Παρθένο Μαρία, στη Ναζαρέτ και της ανήγγειλε ότι θα γεννήσει το Σωτήρα του κόσμου, τον Ιησού Χριστό. Και Όταν η Παρθένος αναρωτήθηκε πώς ήταν δυνατό να συλλάβει χωρίς άνδρα, ο αρχάγγελος της απάντησε ότι «το Άγιο Πνεύμα θα έλθει σε σένα και η δύναμη του Υψίστου θα σε επισκιάσει» Τότε η σεμνή κόρη, η Παρθένος Μαρία, του απάντησε ταπεινά. «Ιδού λοιπόν, η δούλη του Κυρίου. Ας γίνει το θέλημα Εκείνου». και καθώς ο Γαβριήλ εξαφανίστηκε από μπροστά της, συντελέστηκε το μεγαλύτερο μυστήριο της ανθρωπότητας. με τρόπο υπερφυσικό, η Παρθένος συνέλαβε στην άχραντη κοιλιά της, τον Υιό και Λόγο του Θεού. Εκείνον πού με την εκούσια θυσία του επάνω στο Σταυρό, έσωσε το ανθρώπινο γένος από τον αιώνιο θάνατο και την καταστροφή στην οποία είχε οδηγηθεί μετά την πτώση των πρωτοπλάστων από τον παράδεισο και την εμφάνιση της αμαρτίας στον κόσμο.
Αξίζει, όμως, να δούμε πως οι εμπνευσμένοι υμνωδοί της Εκκλησίας μας έψαλαν το κοσμοσωτήριο άγγελμα: «Σήμερον χαράς Ευαγγέλια παρθενική πανήγυρις τα κάτω τοις άνω συνάπτεται• ο Αδάμ καινουργείται η Εύα της πρώτης λύπης ελευθερούται και η σκηνή της καθ’ ημάς ουσίας τη θεώσει του προσληφθέντος φυράματος ναός Θεού κεχρημάτικεν. Ω μυστήριον! ο τρόπος της κενώσεως άγνωστος, ο τρόπος της συλλήψεως άφραστος. Άγγελος λειτουργεί τω θαύματι παρθενική γαστήρ τον Υίόν υποδέχεται, Πνεύμα άγιον καταπέμπεται Πατήρ άνωθεν ευδοκεί, και το συνάλλαγμα κατά κοινήν πραγματεύεται βούλησιν εν ω και δι’ ου σωθέντες, συνωδά τω Γαβριήλ, προς την Παρθένον βοήοωμεν χαίρε, κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σου, εξ ης ή σωτηρία, Χριστός ο Θεός ημών, την καθ’ ημάς προσλαβόμενος φύσιν προς εαυτόν έπανήγαγεν».Οι αρχές της εορτής του Ευαγγελισμού δεν είναι επακριβώς γνωστές. Το γεγονός ότι η Αγία Ελένη έκτισε στη Ναζαρέτ βασιλική, στην οποία περιλαμβανόταν κατά παράδοση ο οίκος της Θεοτόκου, όπου αυτή δέχθηκε τον Ευαγγελισμό, επέδρασε ίσως στη σύσταση τοπικής εορτής. Οι πρώτες μαρτυρίες περί αυτής ευρίσκονται στον Άγιο Πρόκλο, Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, το 430 μ.Χ. και στο Πασχάλιον Χρονικόν (624 μ.Χ.), όπου χαρακτηρίζεται ως συσταθείσα στις 25 Μαρτίου από τους θεοφόρους δασκάλους. Η μεγαλοπρεπής πανήγυρη του Ευαγγελισμού ετελείτο από τους Βυζαντινούς στο ναό των Χαλκοπρατείων, όπου παρίσταντο και οι αυτοκράτορες.
Ἦχος δ’.
Σήμερον τῆς σωτηρίας ἡμῶν τό Κεφάλαιον, καί τοῦ ἀπ᾽ αἰῶνος Μυστηρίου ἡ φανέρωσις· ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, Υἱός τῆς Παρθένου γίνεται, καί Γαβριήλ τὴν χάριν εὐαγγελίζεται. Διό καὶ ἡμεῖς σὺν αὐτῷ τῇ Θεοτόκῳ βοήσωμεν· Χαῖρε Κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος μετὰ σοῦ.
Ἦχος πλ. δ’.
Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τά νικητήρια, ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια, ἀναγράφω σοι ἡ Πόλις σου Θεοτόκε. Ἀλλ᾽ ὡς ἔχουσα τό κράτος ἀπροσμάχητον, ἐκ παντοίων με κινδύνων ἐλευθέρωσον, ἵνα κράζω σοι· Χαῖρε νύμφη ἀνύμφευτε.
Ἦχος α’. Τὸν τάφον σου Σωτὴρ.
Ὁ μέγας Στρατηγός, τῶν ἀΰλων ταγμάτων, εἰς πόλιν Ναζαρέτ, ἐπιστὰς Βασιλέα, μηνύει σοι Ἄχραντε, τῶν αἰώνων καὶ Κύριον· Χαῖρε, λέγων σοι, Εὐλογημένη Μαρία, ἀκατάληπτον, καὶ ἀνερμήνευτον θαῦμα, βροτῶν ἡ ἀνάκλησις.
Ἦχος γ’. Τὴν ὡραιότητα.
Σήμερον ἅπασα κτίσις ἀγάλλεται, ὅτι τὸ χαῖρέ σοι φωνεῖ Ἀρχάγγελος, εὐλογημένη σὺ Σεμνή, καὶ Ἄχραντε πανάμωμε. Σήμερον τοῦ ὄφεως, ἀμαυροῦται τὸ φρύαγμα· ἀρᾶς γὰρ διαλέλυται, τοῦ Προπάτορος σύνδεσμος. Διὸ καὶ κατὰ πάντα βοῶμέν σοι· Χαῖρε ἡ Κεχαριτωμένη.
Ἦχος δ’. Κατεπλάγη Ἰωσὴφ.
Γαβριὴλ ἐξ οὐρανοῦ, τὸ Χαῖρε κράζει τῇ σεμνῇ, ὅτι συλλήψῃ ἐν γαστρί, τὸν προαιώνιον Θεόν, τὸν διὰ λόγου τὰ πέρατα συστησάμενον· ὅθεν Μαριὰμ ἀπεφθέγγετο· Ἄνανδρός εἰμι, καὶ πῶς τέξω Υἱόν; ἄσπορον γονὴν τὶς ἑώρακε; καὶ ἑρμηνεύων ἔλεγεν ὁ Ἄγγελος, τῇ Θεοτόκῳ καὶ Παρθένῳ· Ἐλεύσεταί σοι· Ἅγιον Πνεῦμα, καὶ δύναμις Ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι.
Ἕτερον Κάθισμα
Ἦχος πλ. δ’.Αὐλῶν ποιμενικῶν.
Ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ἐπὶ γῆς νῦν κατῆλθεν, ὁ Ἄγγελος βοῶν, τῇ Παρθένῳ ἐπέστη· Χαῖρε Εὐλογημένη, ἡ τὴν σφραγῖδα μόνη φυλάξασα, ἐν μήτρᾳ δεξαμένη, τὸν πρὸ αἰώνων Λόγον καὶ Κύριον, ἵνα ἐκ πλάνης σώσῃ ὡς Θεός, τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων.
Ὁ Οἶκος
Ἄγγελος πρωτοστάτης, οὐρανόθεν ἐπέμφθη, εἰπεῖν τῇ Θεοτόκῳ τὸ Χαῖρε καὶ σὺν τῇ ἀσωμάτῳ φωνῇ, σωματούμενόν σε θεωρῶν Κύριε, ἐξίστατο καὶ ἵστατο, κραυγάζων πρὸς αὐτὴν τοιαῦτα.
Χαῖρε, δι’ ἧς ἡ χαρὰ ἐκλάμψει,
χαῖρε, δι’ ἧς ἡ ἀρὰ ἐκλείψει.
Χαῖρε, τοῦ πεσόντος , Ἀδὰμ ἡ ἀνάκλησις,
χαῖρε τῶν δακρύων τῆς Εὔας ἡ λύτρωσις.
Χαῖρε, ὕψος δυσανάβατον ἀνθρωπίνοις λογισμοῖς,
χαῖρε, βάθος δυσθεώρητον καὶ Ἀγγέλων ὀφθαλμοῖς.
Χαῖρε, ὅτι ὑπάρχεις Βασιλέως καθέδρα,
χαῖρε, ὅτι βαστάζεις τὸν βαστάζοντα πάντα.
Χαῖρε, ἀστὴρ ἐμφαίνων τὸν Ἥλιον,
χαῖρε, γαστὴρ ἐνθέου σαρκώσεως.
Χαῖρε, δι’ ἧς νεουργεῖται ἡ κτίσις,
χαῖρε, δι’ ἧς βρεφουργεῖται ὁ Κτίστης.
Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε.
Μεγαλυνάριον
Νῦν εὐαγγελίζεται Γαβριήλ, τὸ χαῖρε κραυγάζων, μετὰ δέους τῇ Μαριάμ. Ὢ τοῦ ξένου τρόπου! ἐν μήτρᾳ γὰρ ἀχράντῳ, συνείληπται ὁ Πλάστης σῴζων ὃν ἔπλασε.
- Όσιος Σεννούφιος ο Σημειοφόρος
Ίσως ο Όσιος Σεννούφιος να είναι ο ασκητής εκείνος της Νιτρίας, ο οποίος είδε την οπτασία εκείνη της εικόνος του Θεανδρικού Προσώπου του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, για την οποία μας ομιλεί ο ηγούμενος της μονής του Ακαπνίου της Θεσσαλονίκης Ιγνάτιος. Κατά την διήγηση αυτή, ο Όσιος Σεννούφιος αξιώθηκε να δει οπτασία και να ακούσει φωνή, η οποία του έλεγε: «Έξελθε από της γης και του κελλίου σου και πήγαινε στο μοναστήρι της μονής των Λατόμων, στη Θεσσαλονίκη. Εκεί θα σε δω». Μετέβη εκεί ο Όσιος, ρώτησε τους μοναχούς των Λατόμων, αλλά τέτοια εικόνα του Χριστού δεν αξιώθηκε να δει. Έτσι επέστρεψε στη Νιτρία. Και πάλι, όμως, η φωνή του έδωσε εντολή να μεταβεί στη Θεσσαλονίκη, όπου θα έβλεπε την εικόνα του Θεανθρώπου και θα πέθαινε εκεί. Ο Όσιος έφθασε στη Θεσσαλονίκη και ξαναπήγε στη μονή, όταν ξαφνικά, κάποια ημέρα, έγινε σεισμός και έπεσαν τα ασβεστώματα. Τότε αναφάνηκε η θαυμαστή εικόνα του Κυρίου.
- Αγίες Πελαγία και Θεοδοσία
- Άγιος Δήμιος ο Μάρτυρας
- Όσιος Τίμων ο Ερημίτης
- Όσιος Παρθένιος του Κιέβου
- Μετακομιδή του Ιερού λειψάνου του Αγίου Ευφρόσυνου του Ιερομάρτυρα εκ Ρωσίας
- Σύναξη της Παναγίας της Μεγαλόχαρης στην Τήνο
Η θαυματουργή εικόνα της Μεγαλόχαρης Παναγίας της Τήνου, έργο του Ευαγγελιστού Λουκά, βρέθηκε με υπόδειξη και παρακίνηση της ίδιας της Παναγίας, η οποία παρουσιάστηκε λίγες ημέρες πριν την Επανάσταση του 1821 μ.Χ., στον Μιχαήλ Πολυζώη και του είπε για το θέλημά της να χτιστεί Εκκλησία «όπως άλλοτε» στο χωράφι του Δοξαρά. Κατόπιν, την επόμενη χρονιά, τον Ιούλιο του 1822 μ.Χ., στη βράση του Εθνικού Ξεσηκωμού, παρουσιάστηκε σε όραμα στην Αγία μοναχή Πελαγία της Τήνου (βλέπε 23 Ιουλίου), τρεις φορές, ζητώντας να σκάψουν στο ίδιο εκείνο χωράφι, «να ανακαλύψουν το σπίτι» της και να κτίσουν ένα νέο! Ρωτώντας την τρίτη φορά η Αγία Πελαγία «και ποια είσαι, Κυρία, που με διατάζεις όλα αυτά;» εκείνη είπε με μια κίνηση δείχνοντας όλο τον κόσμο: «Ευαγγελίζου γη χαράν μεγάλην»! Και πράγματι, στις 30 Ιανουαρίου 1823 μ.Χ., ανήμερα των Τριών Ιεραρχών, βρέθηκε η μικρή, παμπάλαιη εικόνα της Παναγίας, που ιστορούσε ακριβώς τον Ευαγγελισμό της. Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, ο ναός της Μεγαλόχαρης στην Τήνο, έγινε τόπος προσκυνήματος για όλους τους ήρωες της επανάστασης του 21, ενώ ο Κολοκοτρώνης αφιέρωσε στην εικόνα της Παναγίας, το δαχτυλίδι του (Θ.Κ.).
- Σύναξη της Υπεραγίας Θεοτόκου της Βάτου, εν τω όρει Σινά
Η εικόνα της Υπεραγίας Θεοτόκου της Βάτου τιμάται στη μονή του όρους Σινά. Η εκ Πνεύματος Αγίου σύλληψη του Χριστού από την Αγία Παρθένο, αποτελεί υπόθεση που υπερβαίνει τα λεκτικά σχήματα, γι’ αυτό το «σημεῖον» είναι αληθινά παράδοξο και υπερμεγέθες. Το μυστήριο της άφθορης γεννήσεως του Χριστού από την Υπεραγία Θεοτόκο δεν νοείται ως μεμονωμένη και αποκομμένη πραγματικότητα της Καινής Διαθήκης. Αντίθετα, αποτελεί αποκάλυψη της αλήθειας του τύπου, στον οποίο πίστεψαν και πάνω στον οποίο στηρίχθηκαν οι Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης, για να προδιατυπώσουν την ένσαρκη φανέρωση του Θεού Λόγου στην ιστορία. Ο Μωυσής, όταν είδε την βάτο να φλέγεται, αλλά να μην καίγεται, είπε: «Διαβᾶς ὄψομαι, τὸ μέγα ὅραμα τοῦτο». Η διάβαση, σύμφωνα με την διδασκαλία του Αγίου Κυρίλλου, Πατριάρχου Αλεξανδρείας, δεν είναι τοπική αλλά χρονική, αφού δηλώνει κίνηση και παροδική διάβαση του χρόνου και σημαίνει την κίνηση από τον χρόνο της Παλαιάς Διαθήκης στον χρόνο της Καινής Διαθήκης. Όπως η φλεγόμενη και μη κατακαιόμενη βάτος έτσι και η Παρθένος Μαρία, αν και γεννά το «Φῶς», εν τούτοις παραδόξως δεν «φθείρεται».
- Σύναξη της Υπεραγίας Θεοτόκου της Ευαγγελίστριας
- Σύναξη της Υπεραγίας Θεοτόκου των Κηπουραίων
- Σύναξη της Παναγίας της Πρωτόθρονης στην Νάξο
- Σύναξη της Παναγίας της Ευαγγελίστριας στην Ικαρία.
Η Μονή του Ευαγγελισμού βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της Ικαρίας, δυτικά του Αγ. Κηρύκου κοντά στον Ξυλοσύρτη. Ιδρυτές της ήταν δύο «Καλλυβάδες» από το Άγιο Όρος: ο ιερομόναχος Νήφων όπου καταγόταν από τα Πατρικά της Χίου και ο Άγιος Μακάριος Νοταράς, επίσκοπος Κορίνθου. Αφού έφυγαν από το «Περιβόλι της Παναγιάς» πήγαν αρχικά στη Σάμο και κατόπιν στους Λειψούς, εξαιτίας πειρατικών επιδρομών κατέφυγαν στην Ικαρία και στη Λευκάδα ανήγειραν την Μονή προς ανάμνηση του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου το έτος 1775 μ.Χ. Ο Άγιος Μακάριος Νοταράς διέμεινε για μακρύ διάστημα στην μονή και ασκήτευσε σε κελί του οποίου σώζονται τα ερείπια ανατολικότερα.
Γρήγορα η Μονή αναδείχθηκε υποδειγματικό κοινόβιο με 25 αδελφούς (το 1890 μ.Χ. αριθμούσε 14, το 1903 μ.Χ. είχε 20 και το 1915 μ.Χ. είχε 25). Δυστυχώς οι επιδρομές των πειρατών και η αφορία της Ικαρίας ανάγκασαν την αδελφότητα να εγκαταλείψει την μονή και να μεταφερθεί στην Σκιάθο και να αναγείρει νέο Μοναστήρι. Αργότερα τρία πνευματικά παιδιά που συνέστησε ο Νήφων, τους Αγάθωνα, Σισωή και Απόλλωνα, έχοντας μαζί τους μια συστατική επιστολή ήρθαν στο νησί και εργάστηκαν με ζήλο για την ανακαίνιση της Μονής. Η Πύλη της Μονής δεν έκλεινε ούτε το βράδυ προκειμένου να εισέρχονται ελεύθερα οι έχοντες ανάγκη.
Από κτιριακής πλευράς παρατηρούμε ότι η Μονή είναι τετράγωνη με 20 κελιά, τραπεζαρία, δύο ξενώνες και τους αναγκαίους βοηθητικούς χώρους. Το 1955 μ.Χ. μετατράπηκε σε γυναικεία Μονή και εγκαταστάθηκαν σ’αυτήν μοναχές. Ο ναός είναι αφιερωμένος στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και έχει ένα ωραιότατο ξυλόγλυπτο τέμπλο και παραστάσεις σκηνών από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη. Οι φορητές εικόνες είναι έργα του 18ου και Ι9ου μ.Χ. αιώνα. Η βιβλιοθήκη της Μονής υπήρξε σημαντική, σήμερα όμως φυλάσσονται ελάχιστα βιβλία, αφού το 1950 μ.Χ. όταν η Μονή ερήμωσε εκ νέου με σχετικό πρωτόκολλο παραδόθηκαν προς φύλαξη 169 σπουδαία βιβλία στο Γυμνάσιο Αγίου Κηρύκου. Επίσης, 41 βιβλία παραδόθηκαν, πάλι με πρωτόκολλο αλλά χωρίς να αναφέρεται χρονολογία, στον καθηγητή ονόματι Κατσή.
Από τα παρεκκλήσια της Μονής σώζεται σήμερα το του Αγίου Μακαρίου, Επισκόπου Κορίνθου, στο κοιμητήριο των Πατέρων. Κάτωθεν του δαπέδου του βρίσκεται το οστεοφυλάκιο. Αξιόλογες είναι δύο ψηφιδωτές εικόνες του Αγίου Μακαρίου και του Αγίου Νηψώνος. Επίσης, 50 μ. νοτιοανατολικά σώζονται και τα ερείπια του εξομολογητηρίου όπου σ’ αυτό εξομολογοόντο σ’ αυτό μόνο γυναίκες, αφού η μονή ήταν άβατη γι’ αυτές. Οι δύο υδρόμυλοι, το χειροκίνητο ελαιοτριβείο και ο άρσανας (συρτικό) όπου είχαν το καΐκι και τις βάρκες οι μοναχοί είναι πλέον ερειπωμένα. Πλούσια ήταν η Μονή τόσο σε τίμια λείψανα όσο και σε ιερά σκεύη, δυστυχώς όμως ελάχιστα έχουν διασωθεί λόγο της κατά διαστήματα ερήμωσης της Μονής.
- Σύναξη της Παναγίας Γιουρίτισσας στην Αλόννησο.
Στο νησί Γιούρα Αλοννήσου ευρίσκεται ο Ιερός Ναός Γιουρίτισσας (Ευαγγελίστριας). Ναός μικρών διαστάσεων, στον τύπο του συνεπτυγμένου σταυροειδούς, είναι επιχρισμένος εσωτερικά και εξωτερικά. Η είσοδος βρίσκεται δυτικά. Από την ύπαρξη κίονα δυτικά του ναού συμπεραίνεται ότι ο ναός είχε στοά στα δυτικά. Στο εσωτερικό του ναού διατηρείται ξυλόγλυπτο τέμπλο. Στην κορυφή υπάρχει Σταυρός και λυπηρά με βάση δρακόντων, και σε τοξύλλια εικονίζονται ανά έξι οι Απόστολοι. Από τις δεσποτικές εικόνες αναφέρονται:
α) η MP-ΟΥ η Θεοτόκος Βρεφοκρατούσα στον τύπο της Οδηγήτριας – σκαφωτή εικόνα,
β) IC-XC ο Ιησούς Χριστός στον τύπο του Παντοκράτορα, σκαφωτή εικόνα και
γ) ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου.
Στο ναό φυλάσσονται εικόνες του 18ου αι. μ.Χ.: Άγιος Τρύφων, Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, σκαφωτή εικόνα Η εις Άδου Κάθοδος, σκαφωτή εικόνα Οι Άγιοι Ανάργυροι, σκαφωτή εικόνα οι Άγιοι Ονούφριος και Ιωασάφ, οι Τρεις Ιεράρχες και ο Ιησούς Χριστός «Ο Παντοκράτωρ». Γύρω από το ναό υπάρχουν ίχνη κελιών, στάβλων, δεξαμενών και υπήρχαν έντεκα μοναχοί. Η παράδοση λέει ότι ή σφάχτηκαν από πειρατές ή κάηκαν από κεραυνό. Χαρακτηριστικό είναι ότι για να χτιστεί η εκκλησία χρησιμοποιήθηκαν σταλακτίτες από τη γειτονική σπηλιά. Εδώ φιλοξενήθηκε και έζησε ο Ιερόθεος Μωραίτης (1686 – 1745 μ.Χ.) ένας σοφός γέροντας που η εκκλησία τον τίμησε σαν Άγιο Ιερόθεο ο Ιβηρίτης ο εκ Καλαμών (βλέπε 13 Σεπτεμβρίου). Πέθανε και τάφηκε στα Γιούρα. Οι μελέτες του καταστράφηκαν και η Μονή διαλύθηκε πριν το 1840 μ.Χ.
- Σύναξη της Παναγίας της Ευαγγελίστριας στην Σκιάθο.
Πνιγμένη μέσα στο πράσινο, στον μυχό του ρέματος του Λεχουνιού και πλάι στις πήγες του, στην τοποθεσία Αγαλιανού, κάτω από την ψηλότερη κορυφή της Σκιάθου, την Καραφλυτζανάκια, είναι κτισμένη η Ιερά Κοινοβιακή Μόνη του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, το Μοναστήρι της Ευαγγελίστριας ή της Βαγγελίστρας, όπως το λένε οι Σκιαθίτες.
Η Μονή άρχισε να χτίζεται το 1794 μ.Χ. από μια μικρή ομάδα μοναχών του κινήματος των «Κολλυβάδων». Οι μοναχοί αυτοί, αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν από το Άγιο Όρος λόγω του αναβρασμού που υπήρχε τότε με αφορμή την ημέρα κατά την οποία έπρεπε να τελούνται κανονικά τα μνημόσυνα, το Σάββατο δηλαδή αντί της Κυριακής. Επικεφαλής της ομάδος ήταν ο Ιερομόναχος Νήφων, κατά τον κόσμο Νικόλαος «εκ της γενεάς των Νικολαράδων», ο οποίος γεννήθηκε το 1736 μ.Χ. στα Πατρικά της Χίου. Ούτος μόνασε στην Μόνη Μέγιστης Λαύρας και την Σκήτη του Παντοκράτορας του Αγίου Όρους. Αρχικά μετέβη στην Πάτμο, στην Λειψώ και στην Ικαρία, οπού το 1775 μ.Χ. ίδρυσε, στην θέση Λευκάδα, την Μόνη της Ευαγγελιστρίας.
Μεταξύ των μοναχών της Ευαγγελίστριας Ικαρίας ήταν και ο Γρηγόριος Χατζησταμάτης, Σκιαθίτης, ο οποίος μετά τον θάνατο του πατρός του κληρονόμησε την μεγάλη περιούσια του στην Σκιάθο. Έχοντας λοιπόν αυτή την μεγάλη περιουσία ο Γρηγόριος έπεισε τον Νήφωνα να μεταβούν στην καταπράσινη Σκιάθο και να οικοδομήσουν νέα μόνη, εγκαταλείποντας την Ικαρία «δια το πάντη άγονον και άκαρπον και το νοσώδες του τόπου».
Η κατασκευή του συγκροτήματος της Μόνης ολοκληρώθηκε το 1806 μ.Χ. και κατέστη το κυριότερο έργο των κολλυβάδων τόσο κατά την διάρκεια της έριδος όσο και τους μετέπειτα χρόνους. Το πνεύμα των κολλυβάδων επηρέασε έντονα την ζωή των κατοίκων της Σκιάθου και του πιο αξιόλογου των Ελλήνων πεζογράφων Σκιαθίτη Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και του επίσης Σκιαθίτη λογοτέχνου Αλέξανδρου Μωραϊτίδη.
Ο ιερομόναχος Νήφων, πρώτος ηγούμενος και ιδρυτής της Μονής εκοιμήθη στις 28 Δεκεμβρίου του 1809 μ.Χ. σε ηλικία 73 ετών. Δεύτερος ηγούμενος και συνιδριτής διετέλεσε ο Σκιαθίτης Γρηγόριος Χατζησταμάτης (1809 – 1815 μ.Χ.). Στη συνέχεια και μέχρι σήμερα διετέλεσαν άλλοι 30 ηγούμενοι με τελευταίο στις μέρες μας τον ιερομόναχο π. Άγγελο Λύσσαρη.
Η Μονή Ευαγγελιστρίας βοήθησε σημαντικά ηθικά και υλικά τόσο τα προεπαναστατικά κινήματα, όσο και την επανάσταση του 1821. Σ’ αυτήν το 1807 μ.Χ. σχεδιάστηκε, υφάνθηκε, ευλογήθηκε και υψώθηκε η πρώτη Ελληνική Σημαία με τον λευκό Σταυρό στη μέση επί γαλανού φόντου. Σε αυτήν δε ο Νήφων όρκισε τους οπλαρχηγούς Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, Ανδρέα Μιαούλη, Παπαθύμιο Βλαχάβα, Γιάννη Σταθά, Νικοτσάρα, τον Σκιαθίτη διδάσκαλο του Γένους Επιφάνιο-Στέφανο Δημητριάδη και πολλούς άλλους, μετά από μεγάλη σύσκεψη που έκαναν στο Μοναστήρι της Ευαγγελιστρίας για να καταστρώσουν το σχέδιο δράσης τους. Στην Μονή της Ευαγγελιστρίας τέλος, έμεινε υπό περιορισμό το 1839 μΧ. ο κληρικός και φιλόσοφος Θεόφιλος Καΐρης, μετά από καταδίκη της Ιεράς Συνόδου.
- Σύναξη της Παναγίας της Τοχνιώτισσας στην Κύπρο
Το κατεχόμενο χωριό Μάνδρες Αμμοχώστου είναι ένα ελληνικό χωριό της επαρχίας Αμμοχώστου στους νότιους πρόποδες του Πενταδακτύλου. Ανατολικά του χωριού βρίσκεται το σημαντικότερο εκκλησιαστικό μνημείο της περιοχής, το μοναστήρι της Παναγίας του Τοχνίου, η Δεχνιού, είχε δύο εικόνες της Παναγίας που φέραν η μεν παλαιότερη την επιγραφή «Παναγία η Τοχνιώτισσα» η δε νεότερη την επιγραφή «Παναγία η Τεχνιώτισσα». Το μοναστήρι που είναι του 12ου αιώνα μ.Χ. ανήκει στην Αρχιεπισκοπή και στο τέμπλο του υπήρχε επιγραφή με τα ονόματα «Διονυσίου ηγουμένου και Πέτρου ιερομονάχου».
Στα βόρεια του μοναστηριού υπάρχει ένα γιγάντιο Κυπαρίσσι με ύψος εικοσιεπτά (27) μέτρα και περιφέρια τέσσερα (4) μέτρα. Το κυπαρίσσι αυτό είναι γνωστό στους κατοίκους του χωριού Μάνδρες με το όνομα «Τεπάρισσος». Σχετική παράδοση αναφέρει ότι κάποτε ξυλοκόποι επιχείρησαν να κόψουν το κυπαρίσσι και στο σημείο που κάρφωσαν το τσεκούρι έτρεξε άφθονο αίμα, γι’ αυτό έντρομοι εγκατέλειψαν το εγχείρημα τους. Επίσης ακούστηκε ένας γογγυσμός (κραυγή πόνου) γεγονός που μας παραπέμπει σε πανάρχαιους μύθους σύμφωνα με τους οποίους στους κορμούς των δέτρων κατοικούσαν νύμφες και νεράιδες που γόγγυζαν όταν ο ξυλοκόπος επιχειρούσε να τα κόψει.Σύμφονα με άλλη παράδωση στα βόρεια του μαναστηριού υπήρχε βράχος στον οποίο ανέβηκε ένας καλόγερος για να γλιτώσει από τους Τούρκους. Οι τελευταίοι τον κατεδίωξαν και ο καλόγερος είπε «Παναγία μου Τοχνιώτισσα σώσε με», άνοιξε τα χέρια και πέταξε κυριολεκτικά στον απέναντι λόφο. Όταν οι Τούρκοι επιχείρησαν να κάνουν το ίδιο πράγμα γκρεμίστηκαν και σκοτώθηκαν.Μετά την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974 μ.Χ., η εκκλησία και ολόκληρη η Μονή της Παναγίας του Τοχνίου βεβηλώθηκε από τους Τούρκους. Καταστράφηκαν και λεηλατήθηκαν τοιχογραφίες (έχουν αφαιρεθεί ολόκληρες παραστάσεις από τον τοιχογραφικό διάκοσμο του καθολικού) και το εικονοστάσιο και εικόνες κλάπησαν και σήμερα χρησιμοποιείται σαν μάντρα ζώων.
- Σύναξη της Παναγίας της Οξυλιθιώτισσας στην Εύβοια
Στις 25 Μαρτίου, ημέρα της διπλής εορτής του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και της εθνικής επετείου, πανηγυρίζει η «Παναγία η Οξυλιθιώτισσα», ο μοναδικός πιθανότατα Ναός στην Ελλάδα που είναι «σκαρφαλωμένος» πάνω σε ηφαίστειο. Και από εκεί, από τις πλαγιές του σβηστού πλέον ηφαιστείου του Οξυλίθου η Παναγιά και οι προσκυνητές της αγναντεύουν την θάλασσα που απλώνεται μπροστά από το κοντινό χωριό Οξύλιθος της Κύμης Ευβοίας.
Το χωριό Οξύλιθος πήρε την ονομασία του από τον «Οξύς – Λίθος» δηλαδή από την μυτερή πέτρα που υπάρχει στην κορυφή του Οξυλίθου, του σβηστού ηφαιστείου που δεσπόζει στην ευρύτερη περιοχή. Και εκεί, επάνω στις πλαγιές του, περί το 1800 μ.Χ. οι ευλαβείς κάτοικοι του χωριού, κουβαλώντας τις πέτρες με χέρια, ανέγειραν την γραφική Εκκλησία της «Παναγίας της Οξυλιθιώτισσας». Για να τους προστατεύει η Παναγιά και να «αγκαλιάζει» την στεριά και την θάλασσα που απλώνεται μπροστά στο Ναό Της. Κάπου εκεί στα σπήλαια του ηφαιστείου βρήκε προσωρινό καταφύγιο και ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης (βλέπε 14 Ιουλίου) όταν ασκήτεψε απέναντι στην νήσο Σκυροπούλα. Εκεί στην Αγία Τράπεζα της Ταπεινής Εκκλησίας λειτουργούσε συχνά ο Άγιος Νεκτάριος (βλέπε 9 Νοεμβρίου) ως Ιεροκήρυκας της Ευβοίας! Και πόσα άλλα…. Μα ίσως το πιο σημαντικό είναι πως στην εικόνα της Παναγιάς, στον ταπεινό αυτό Ναό της, χιλιάδες πιστοί ευλαβικά προσκύνησαν, άναψαν ένα κερί, προσευχήθηκαν σιωπηλά, έχυσαν ένα δάκρυ, ζήτησαν την μεσιτεία της, την προστασία και τη βοήθειά της Κυρίας Θεοτόκου…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου